Để tiến hành lễ cúng Vu Lan ra trò, các
đại gia khai thác cát, vận chuyển vật liệu xây dựng ở dọc sông Hồng, đã
chuẩn bị các thủ tục từ trước đó khoảng 2-3 tháng. Khâu chuẩn bị trước
cả tháng trời thường là thuê đội quân làm hàng mã.
Doi cát giữa sông Hồng.
Cạnh bến cát bên sông Hồng ở khu vực quận Long Biên (Hà Nội), với những
đống cát to như quả núi, có một dãy nhà tạm rộng mênh mông. Trong những
căn nhà tạm, tràn ngập ngoài bãi là những con ngựa cùng hình nhân bằng
giấy, khung bằng tre, gỗ. Bãi cát này là của đại gia N.T., thầu bãi từ
gần chục năm nay.
Đại gia T. bảo, tuổi trẻ từng xuôi ngược Nam - Bắc, làm đủ thứ nghề mạt
hạng nhưng một ngày giời cho ăn lộc, thầu được bãi cát này, nên phất
lên giàu có.
Theo đại gia T., “lộc giời” là cát ở dưới sông. Chỉ mấy năm múc cát đem
bán, anh đã xây biệt thự hoành tráng, sắm ôtô xịn. Nhưng ăn lộc trời
thì cũng phải “ra lộc” cho thiên hạ. Thay vì đem lộc phân phát cho
dương thế, thì những người làm nghề gắn với sông nước thường “đốt tiền”
dâng cho Hà Bá và những oan hồn xấu số trên sông Hồng.
Đại gia T. thuê một người thợ làm hàng mã nổi tiếng. Người này cùng 5
thợ phải làm việc suốt 2 tháng trời mới xong 1.000 người - ngựa giấy.
Để buổi cúng Vu Lan diễn ra hoành tráng, đại gia T. đánh xe chở một đội
quân làm ngựa giấy, người giấy từ làng Đông Hồ về bãi cát nhà mình, rồi
đêm ngủ ngày thức đóng khung, bọc giấy vẽ hình người - ngựa cho thật
đẹp.
Sau 2 tháng trời làm việc liên tục, một “nghệ nhân” cùng 5 người thợ đã
cho ra lò tổng số 1.000 người - ngựa. Chuẩn bị cho lễ nhập đồng, cúng
Vu Lan, 1.000 người - ngựa được đem ra hong nắng khiến bãi cát thành
màu vàng rực.
Trong số 1.000 người - ngựa, có 250 người - ngựa cỡ nhỏ, 250 cỡ vừa,
250 cỡ lớn và 250 người - ngựa lớn như thật. Đại gia này phải dựng
nguyên một căn lều lớn, rộng hàng trăm mét vuông để chứa những người -
ngựa lớn như thật.
Theo những người thợ, đêm cúng Vu Lan, đại gia T. mới cho mấy xe tải
chở thuyền rồng, đĩnh vàng, ngai bạc, voi chiến… trong đó, có một xe
tải, chở khoảng… chục tỷ đô-la, toàn là hàng mã đến.
Trước lễ cúng vài ngày, đại gia T. đã cho người dựng một sân khấu hoành
tráng. Trên sân khấu này, vào ngày lễ sẽ diễn ra một buổi hầu đồng,
cúng bái, cầu khấn, gồm rất nhiều tiết mục, thể loại. Sau hàng loạt
tiết mục lễ bái, sẽ là cuộc đốt 1.000 người - ngựa.
Những dãy người - ngựa vàng rực cả bãi sông Hồng.
Buổi hầu đồng, cúng bái, cầu khấn diễn ra từ 8 giờ tối. Tôi vác máy ảnh
ra bãi cát để chụp cảnh lên đồng, cầu khấn, song vừa đến đầu bãi cát,
cả đàn chó, con nào con nấy lực lưỡng như bê xổ ra trấn giữ. Đại gia T.
không cho ai vào tham dự buổi hầu đồng, ngoài anh và những người thân
trong gia đình.
Đúng 12 giờ đêm, ngọn lửa xuất hiện ở ven sông Hồng, chỗ bãi cát của
đại gia T. Đứng trên đê vẫn nhìn rõ ngọn lửa cháy đùng đùng vượt qua cả
những ruộng ổi, rặng tre, vườn chuối. 1.000 ngựa - người, cả núi hàng
mã, cùng hàng chục tỷ đô-la hàng mã đã bị ngọn lửa thiêu rụi.
Dù đứng từ rất xa cũng không thu hết được số lượng ngựa giấy vào ống kính.
Dọc hai bên sông Hồng trong dịp Vu Lan lửa cháy rừng rực. Các đại gia
làm giàu nhờ sông Hồng đang trả lễ bằng cách đốt đủ các thứ như máy
bay, tàu hỏa, tên lửa, ngựa, voi, đô-la, nhà máy, thuyền rồng, bảo
tháp, ngai chúa, tủ lạnh, điều hòa, máy giặt…
Qua tham khảo giá trị trường, một con ngựa giấy nhỏ có giá 50 ngàn
đồng, một hình nhân nhỏ cũng có giá đó, còn ngựa và người lớn như thật
có giá 1 triệu đồng/cặp. Tuy nhiên, nghệ nhân được thuê làm ngựa -
người cho đại gia T. bảo rằng, do ông T. làm nhiều, đặt làm hàng từ
trước, tận gốc, nên giá ngựa nhỏ chỉ 20 ngàn và người nhỏ cũng 20 ngàn,
còn một cặp người - ngựa lớn là 500 ngàn đồng.
Như vậy, chỉ riêng số tiền đầu tư cho 1.000 ngựa - người bằng giấy đã
tốn đến 200 triệu đồng. Các loại hàng mã khác tiêu tốn khoảng 100 triệu
đồng. Công đoạn dựng sân khấu, thuê giá đồng, thầy cúng, lễ lạt các
loại cũng tốn chừng 100 triệu đồng nữa.
Chỉ một đêm đại gia T. đã phóng hỏa “đốt” chừng 400 triệu đồng. Rồi còn
hàng chục đại gia khác chuyên chở vật liệu trên sông Hồng, khai thác
cát dưới sông, cũng thi nhau đốt vàng mã. Hàng tỷ đồng đã biến thành
tro chỉ trong một đêm.